Pisarski duet, ukrywający się pod pseudonimem Erik Axl Sund, prezentuje nam „Nieczas”, zakończeniu ich drugiej trylogii, opatrzone podtytułem „Biała melancholia” To powieść pełną tajemnic i emocji, które targają zarówno bohaterami, jak i czytelnikiem.

Wspólne dzieło Jerkera Erikssona i Håkana Axlandra Sundquista okazuje się również ważnym głosem, w społecznie istotnej sprawie. Jak przystało na skandynawskich autorów kryminalnych, twórcy ci wykazali się sporą odwagą w obnażaniu prawdy dotyczącej niełatwej kwestii tożsamości, z którą we współczesnym szwedzkim społeczeństwie coraz częściej muszą się mierzyć młodzi ludzie. Ten problem, nawet jeżeli był już wcześniej sygnalizowany w literaturze, to dotyczyło to raczej powieści głównonurtowych. Nieco bliższy kryminałowi był temat pedofilii, który tu również jest odpowiednio zarysowany. Tym razem jednak autorzy opakowali te tematy w atrakcyjną formę kryminalnego thrillera, w którym kreowane przez sensacyjną fabułę napięcie, współgra z inteligentnymi konstrukcjami oraz wysublimowanym literackim językiem. W wydaniu Erikssona i Sundquista poszukiwanie odpowiedzi na pytanie „kim jestem?” spotyka się z mądrą i aktualną odpowiedzią, która zostaje przekazana z wyjątkowym literackim kunsztem.

W „Nieczasie” spotykamy ponownie komisarz Jeanette Kihlberg, postać dojrzałą wiekiem, której życie nie zawze biegło spokojnym nurtem. Jej historia wpisuje się w kontekst współczesnych wydarzeń. Twórcy wprowadzają ją do akcji w sposób wyważony, ukazując jej refleksje i wybory, które były związane z przeszłością.

Ogromnym atutem książki jest umiejętne tworzenie przez autorów równoległych wątków, które zręcznie splatają się ze sobą. Książka wciąga nas w historię Vitvattnet, małej wioski na południowo-zachodniej Jämtlandii pod koniec XIX wieku, gdzie opowiadana jest historia Stiny. Stina to postać głęboko tkwiąca w „białej melancholii”, której losy poruszają i fascynują. Opowiada je znany pisarz Per Oviding, który wykorzystuje historię swej dalekiej krewnej, w nowej powieści.

W teraźniejszości, w 2019 roku, młoda dziewczyna, która przyjeżdża do Sztokholmu pociągiem towarowym, czuje się, teleportowała się z innego wymiaru. Tu znane jej i pozornie ogólnie przyjęte reguły zdają się nie mieć znaczenia. Wdaje się w bójkę, trafia na policję, a w końcu staje się kluczową postacią w śledztwie, które zatacza coraz szersze kręgi. Komisarz Kihlberg staje przed wyzwaniem rozwiązania zagadki tajemniczej serii morderstw. Musi też ustalić wreszcie, kim jest zagadkowa dziewczyna, która pojawiłą się znikąd w mieście.

W kolejnym wątku mamy do czynienia z zabójstwem ojca małej Klary oraz próbami porwania dziewczynki. Wszystkie te wydarzenia splatają się ze sobą nieprzypadkowo. Sztokholm staje się w tej powieści mikrokosmosem wielu pozornie niezwiązanych ze sobą opowieści. „Nieczas” to wielowarstwowa konstrukcja pełna powiązań między różnymi wydarzeniami, postaciami i czasami. Momentami fabuła może się wydawać przekombinowana, ale to właśnie ta sieć relacji przyciąga najbardziej uwagę czytelnika.

Autor: Rafał Chojnacki

Erik Axl Sund, Nieczas, Sonia Draga, 2023.