Sveen
Debiutancka powieść kryminalna Garda Sveena otrzymała trzy najważniejsze skandynawskie nagrody przyznawane literaturze kryminalnej. Z marketingowego punktu widzenia to szalenie istotne, ponieważ Jo Nesbø, największy żyjący autor skandynawskich kryminałów, otrzymał jak dotąd tylko dwie z nich za jedną powieść (chodzi o debiutanckiego „Człowieka-nietoperza).
Podobnie jak Nesbø, Sveen przedstawia nam bohatera borykającego się z własnymi demonami. Na tym jednak podobieństwa się kończą.
Tam gdzie Nesbø serwował nam niekiedy porywającą sensacyjną fabułę, Sveen proponuje nam mozolne śledztwo, oparte na kojarzeniu faktów. W pewnym sensie jest to powrót do kryminału opartego na motywie układanki, w której bohater zbiera kolejne elementy, mające na koniec stworzyć gotowy wzór. Jest to jednak układanka bardziej przypominająca historyczne śledztwo Mikaela Blomvista i Lisbeth Salander z pierwszego tomu „Millennium”, niż klasyczne clue-puzzle w wersji Agathy Christie.
Tommy Bergmann to policjant, któremu trudno poradzić sobie z samym sobą, zwłaszcza jeżeli ma zbyt wiele czasu na rozmyślania. Swego czasu skrzywdził bliską sobie kobietę i do dziś płaci za to bardzo wysoką cenę. Jednak kiedy sytuacja tego wymaga, okazuje się że wciąż potrafi być stuprocentowym gliną – czujnym, spostrzegawczym, obdarzonym intuicją. To bohater z krwi i kości, idealny do współczesnego kryminału.
Sama intryga kryminalna nie jest specjalnie skomplikowana, ale wartościowym elementem jest próba zmierzenia się z czarnymi kartami norweskiej historii. O ile nikogo dziś nie dziwi, że Norwegowie potępiają marionetkowy rząd faszysty Vidkuna Quislinga, to już doszukiwanie się czarnych owiec w otoczonym sławą norweskim ruchu oporu może budzić zdziwienie, a nawet zakrawać o obrazoburstwo.
Dla polskiego czytelnika meandry skandynawskiej historii nie muszą być zbytnio pasjonujące, jednak na szczęście sama powieść na tyle dobrze się broni, że można ją czytać po prostu jako kolejny porywający kryminał.
Gard Sveen, Ostatni Pielgrzym, Media Rodzina, 2015.
Autor: Rafał Chojnacki